Bu kisimda programlamanin temel kavramlari tanimlanmaktadir.
2.1 Kontrol Eksenleri ve Eksen Isimleri
Normal bir dikey isleme merkezinde tablanin CNC kontrol sistemi tarafindan tek bir
ekseninin veya ayni anda iki ekseninin saga sola, ileri geri yatay olarak ve is milinin
bagli oldugu dik ekseninin asagi veya yukari dikey olarak hareket ettirilmesi suretiyle
parça üzerinde kesme islemi yapar. Üç dogrultuda hareket eden hareketli parçalar
“kontrol eksenleri” olarak adlandirilir ve asagida belirtilen eksen isimleri ile anilirlar.
Tablayi saga sola hareket ettiren eksen X ekseni
Tablayi ileri geri hareket ettiren eksen Y ekseni
Is mili kafasinin bulundugu tablayi asagi yukari hareket ettiren esken Z eskeni
Yatay isleme merkezinde ise eksenler is mili kafasi yatay olarak yerlestirildiginden
dolayi asagidaki sekilde isimlendirilirler.
Tablayi saga sola hareket ettiren eksen X ekseni
Is mili kafasinin bulundugu tablayi asagi yukari hareket ettiren esken Y eskeni
Tablayi ileri geri hareket ettiren eksen Z ekseni
X, Y ve Z eskenleri genel olarak lineer (dogrusal) eksenler olarak kullanilirken A,B
ve C eskenleri döner tablada oldugu gibi döner eksenler olarak kullanilirlar. U, V, ve
W eksenleri ise her biri sirasiyla X, Y, Z eksenlerine paralel olan ek eksenler olarak
kullanilirlar.
CNC tipine göre 21 eksene kadar eksen kullanilabilmektedir. Buna ragmen bu
kullanim kilavuzunda azami esken sayisi dört olarak kabul edilmektedir.
Sekil 1 de Dikey isleme merkesindeki üç kontrol eksenine ait bir örnek
gösterilmektedir.
2.2 Asgari program birimi ve Asgari Hareket Miktari
Kontrol eksenlerinin hareket miktarinin aksine, programda belirtilebilecek asgari
hareket birimi ve makinanin gerçekte kabul edebilecegi asgari hareket miktari tablo da
gösterildigi gibi bes tipten ibarettir. Hangi tipin belirtilecegi CNC tezgah
parametreleri ile seçilebilir. Buna ragmen CS-B olarak belirtilen 0.001 mm lik birim
en fazla kullanilan birimdir ve bu kilavuzda verilen örneklerde bu sistem temel
alinacaktir.
Sekil 1. Dikey Isleme Merkezinde Eksenler
CNC tezgahlarda mm ve inç komut sistemi parametre ile veya G kodlari ile
seçilebilmektedir. Ayni anda hem mm hem de inç giris sistemi kullanilabilir.
Programdaki hareket komutlarinin 0.001 mm seklinde verilmesi durumundaki
program örnegi
X1 X eskeni 0.001 mm
Y10 Y ekseni 0.01 mm
Z1000 Z ekseni 1.0 mm
X0.1 Y eskeni 0.1 mm
Y10.0 Y ekseni 10.0 mm
A-90000 A eskeni 90 derece
B10.009 B ekseni 10.009 derece
Z-1.0001 1 mikron girisi sadece 0.001 mm lik artim birimlerini alacagindan dolayi
bu sekilde belirtilemez.
2.3. Artimsal ve Mutlak Komutlar
Kontrol eksenlerinin hareket miktarini belirtmek için, artimsal ve mutlak kod
sisteminden herhangi birisi kullanilabilir. Artimsal ve nutlak kodlar ile parça
boyutlarinin belirtilmesi hususunda biraz daha detayli duralim.
Asagida kolay anlasilmasi bakimindan bir örnek verilmektedir.
Artimsal komutlar ile mutlak komutlar arasindaki fark tabla A noktasinda iken B ve C noktalarini takibederek D noktasina sonra tekrar A noktasina hizli bir sekilde hareket ettirmek için gerekli olan kodlarin hem mutlak hem de artimsal sekilde verilmesi durumunda gözükmektedir.
Artimsal kod Mutlak kod
Aà B N1 G0 X10.0 Y10.0; N1 G0 X10.0 Y10.0;
BàC N2 X10.0 Y0.; N2 X20.0 Y10.0;
CàD N3 X10.0 Y10.0; N3 X30.0 Y20.0;
DàA N4 X-30.0 Y-20.0; N4 X0. Y0.
Not1: Eger hareket miktari sifir (0) ise eksene ait artimsal deger kodu yazilmadan
geçilebilir. Buna ragmen mutlak kod sistemine göre programlama daha sik
kullanilmaktadir. Programda mutlak kod sistemi G90 kodu ile belirtilir. Ayni sekilde
artimsal kod sistemi ise G91 kodu ile belirtilir. Bu iki kod karsilikli modal kodlardir.
Yani bu ik koddan bir tanesi herhangi bir blokta belirtilmis ise belirtilmis oldugu
bloktaki hareket kodlari ve bunu takibeden (taki ayni kodun zitti belirtilmemis ise)
mutlak veya artimsal olarak algilanir.
2.4 Referans noktasina gönderme
Makinanin her bir kontrol eskeni için, özel bir makina pozisyonu makina koordinat
sisteminin referans noktasi olarak tanimlanir. Bu makina pozisyonu referans
pozisyonu olarak adlandirilir (veya makina orijin poziyonu). Programda veya manual
olarak makinayi referans noktasina gönderme esnasinda referans noktasinin önemli
bir rolü vardir. Bu islem referans noktasina gitme olarak adlandirilir. Eger CNC
tezgah kapatildiktan sonra operasyon baslatilacak ise, referans noktasina gönderme
isleminin öncelikle yapilmasi gereklidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder