Bu bölümde CNC programlamada kullanilan temel terminolojiler üzerinde durulacaktir.
1.1. Program Formati
CNC tezgahta islenmek amaciyla yazilan bir isleme merkezi programi kontrol
sistemine gerekli olan kontrol bilgilerini saglayabilmek için önceden tanimli bazi
formatlara uymak zorundadir. Genel olarak CNC kontrol sistemlerinde kelime adres
formati kullanilmaktadir.
Bu kontrol sistemlerinde, makinaya verilen kontrol bilgileri çok sayida alfabetik
karakter ve çok haneli sayisal karakterlerden ibarettir. Her bir alfabetik karakterin
(adres) CNC kontrol sisteminde bir manasi oldugundan dolayi bunlarin belirli bir sira
içinde verilmesi gerekir.
Asagida verilen program bloklarinin ikisi de CNC tezgaha ayni operasyonlari
yaptirir. Buna ragmen CNC tezgaha programin Örnek 1 de gösterilen bir sira içinde
verilmesi okunabilmesi açisindan oldukca kolaylik saglar.
Örnek 1) N001 G00 X-100.0 Y-150.0 M03 S1000;
Örnek 2) M03 G00 S1000 Y-150.0 N001 X-100.0;
1.2. Kelime ve Adres
CNC kontrol sisteminde kullanilan alfabetik karakterler adres olarak adlandirilir, ve
adresi takibeden çok haneli sayisal karakterlerden olusan kontrol bilgileri kelime
verileri (veya basitce kelime) olarak adlandirilir. CNC kontrol sisteminde adresler
önceden tanimli fonksiyonlara sahiptir. Her bir kelime ile belirtilebilecek sayisal hane
sayisi adrese bagli olarak degisir.
Bu sebeple her bir kelime verisi NC programin temel elemanidir ve bu kelimelerin
birlestirilmesi ile kesme islemini yerine getiren program olusturulur.
G, M, S ve T ile belirtilen kelime verileri sirasiyla G-kodu, M-kodu, S-kodu ve T
kodu olarak adlandirilir.
1.3. Blok
CNC tezgahta yazilan programi icra edebilmesi için, ardarda gelen kelime verilerinin
bir satir olusturacak sekilde yazilmasi gerekir. Bu ifadelerden olusan satir blok olarak
adlandirilir. Programin en küçük birimi bloktur. Ve bu bloklarin ard arda yazilmasi
suretiyle gerçek kesme islemini yapan CNC tezgah programi elde edilir.
N005 G01 X123.4 Y-100.0 F1000.0;
N006 M03 S1000 T01;
N007 G0 Z-100.0
NC programindaki bir blogun konfigürasyon örnegi
Kodlarin bir blok içinde belirtilmesi halinde, asagidaki kisitlamalarin var olmasi
dolayisi ile dikkatli olunmasi gerekir.
1) Kelime verilerine ait olan belirtilebilecek hane sayisi adres tipi ile belirlenir.
2) G ve M adresleri disinda ifade edilen kelime verileri ayni anda iki kez
belirtilemez. Eger bunlar iki kez ayni blokta belirtilmisler ise en son belirtilen
kelime aktif hale olacaktir.
3) Bir blok içinde belirtilen kelimelerdeki toplam karakter sayisi EOB (blok sonu )
karakteri dahil azami 128 dir.
CNC takim tezgahini çalistirmak için verilen komutlar grubu program olarak
adlandirilir. Komutlarin belirtilmesi suretiyle, takim bir dogru boyunca veya bir yay
boyunca hareket ettirilebilir, veya is mili motoru döndürülebilir. Programda, is parçasi
üzerinde yapilacak olan gerçek isleme operasyonuna göre takim hareket kodlari
belirtilir.
Her bir adimdaki komutlar grubu blok olarak adlandirilir. Bu bloklarin sira ile
islenmesi ile isleme operasyonu yerine getirilir. Bu bloklari sira ile belirtmek suretiyle
program elde edilir. Her bir blogu birbirinden ayirmak için kullanilan numara
program numarasi olarak adlandirilir. Blok ve program asagida belirtilen
konfigürasyona sahiptir.
Her bir blogun baslangicinda bir sira numarasi vardir, bu numara blogu tanimlar, ve
her bir blok sonunda blok sonu karakteri (EOB) vardir ve bu karakter blok sonunu
belirtir. ISO kod sisteminde EOB karakteri LF (Line Feed) seklinde iken, EIA kod
sisteminde EOB karakteri CR (Carriage Return) seklindedir.
Program
Normal olarak, program numarasi program basinda EOB (;) kodundan sonra belirtilir,
ve program bitis kodu (M02 veya M30) program sonunda belirtilir.
1.4. Blok Sonu (EOB)
Blok sonu EOB seklinde kisaltilir ve CNC takim tezgahina her bir blogun sonunu
belirtmek için kullanilir. Bu sebeple her bir blokta EOB kodunun belirtilmesi gerekir.
Tezgah açildiktan veya reset tusuna basildiktan sonra, ilk EOB kodu okunana kadar
CNC kontrol sistemi tüm bilgileri ihmal eder. Isleme programinin baslangiç blogundan programin icra edilebilmesi için, EOB kodunun baslangiç blogunda
belirtilmesi gerekir.
Örnek 1)
N001 G00 X100.0 Y-50.0;
N002 G00 Z-30.0;
N003 S3000 M03;
Tezgah açildiktan veya Reset tusuna basildiktan sonra program baslatilirsa, N001
blogu ihmal edilir ve N002’ye ait olan blok icra edilir. Bu sebeple programin Örnek 2
ve Örnek 3’de gösterildigi gibi düzenlenmesi gerekir.
Örnek 2)
;
N001 G00 X100.0 Y-50.0;
N002 G00 Z-30.0;
N003 S3000 M03;
Örnek 3)
TEST PROGRAM #1;
N001 G00 X100.0 Y-50.0;
N002 G00 Z-30.0;
N003S3000M03;
1.5 Modal ve Modal olmayan komutlar
Bazi komutlar bir kez belirtildiklerinde CNC tezgah belleginde kaydedilirler ve diger
takibeden bloklarda da iptal edilmedikleri sürece aktif olarak kalirlar. Bazilari ise
sadece belirtildikleri blokta geçerli olup diger kisimlarda geçerli olmazlar. Bu
belirtilen kodlar içinde bir defa belirtildiklerinde bunlara ait gruptan baska bir kod
belirtilene kadar aktif olan kodlara modal kodlar, sadece belirtildikleri blokta geçerli
olup diger takibeden bloklarda geçerli olmayan kodlara modal olmayan kodlar adi
verilir. Örnek olarak CNC programinda F ile verilen ilerleme miktari modal bir
komut iken X, Y, ve Z eksenlerine ait hareket degerleri modal olmayan kodlardir.
Ayni grupta bulunan modal kodlarin ayni blok içinde ikinci kez belirtilmemeleri
gerekir. Eger belirtilirlerse en son belirtilen modal kod aktif kod olarak alinir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder